excito

參見：excitó

加泰羅尼亞語

動詞

excito

excitar 的第一人稱單數現在時直陳式

拉丁語

詞源

exciere (“呼喚；喚起；激發”) 的反復形，源自 ex- (“外；出”) +‎ ciere (“叫；召；喚”)。

發音

(古典拉丁語) 國際音標^(幫助): /ˈeks.ki.toː/, [ˈɛks̠kɪt̪oː]
(教會拉丁語) 國際音標^(幫助): /ˈeks.t͡ʃi.to/, [ˈɛkst͡ʃit̪o]

動詞

excitō (现在时不定式 excitāre，完成时主动式 excitāvī，目的动名词 excitātum)；第一类变位

(及物) 召喚；喚來
(及物) 使產生；培養；建立
(及物，比喻義) 刺激；激發；使啟動
近義詞：īnstīgō、īnstinguō、exciō、irrītō、stimulō、sollicitō、percieō、concieō、cieō、concitō、urgeō、impellō、īnflammō、incendō、moveō、mōlior、adhortor、ērigō

反義詞：domō、lēniō、sōpiō、sēdō、dēlēniō、restinguō、plācō、coerceō、mītigō、commītigō、ēlevō、levō、allevō、alleviō
- Quintus Curtius Rufus, Historiae Alexandri Magni, Book VI
  Parva saepe scintilla contempta magnum excitavit incendium.
  一个被忽视的小火花往往会引发一场大火。

變位

excitō (第一類變位)的變位
直陳式		單數			複數
直陳式		第一人稱	第二人稱	第三人稱	第一人稱	第二人稱	第三人稱
主動	現在時	excitō	excitās	excitat	excitāmus	excitātis	excitant
	未完成過去時	excitābam	excitābās	excitābat	excitābāmus	excitābātis	excitābant
	將來時	excitābō	excitābis	excitābit	excitābimus	excitābitis	excitābunt
	完成時	excitāvī	excitāvistī, excitāstī¹	excitāvit, excitāt¹	excitāvimus, excitāmus¹	excitāvistis, excitāstis¹	excitāvērunt, excitāvēre, excitārunt¹
	過去完成時	excitāveram, excitāram¹	excitāverās, excitārās¹	excitāverat, excitārat¹	excitāverāmus, excitārāmus¹	excitāverātis, excitārātis¹	excitāverant, excitārant¹
	將來完成時	excitāverō, excitārō¹	excitāveris, excitāris¹	excitāverit, excitārit¹	excitāverimus, excitārimus¹	excitāveritis, excitāritis¹	excitāverint, excitārint¹
被動	現在時	excitor	excitāris, excitāre	excitātur	excitāmur	excitāminī	excitantur
	未完成過去時	excitābar	excitābāris, excitābāre	excitābātur	excitābāmur	excitābāminī	excitābantur
	將來時	excitābor	excitāberis, excitābere	excitābitur	excitābimur	excitābiminī	excitābuntur
	完成時	excitātus + 現在主動直陳形 of sum
	過去完成時	excitātus + 未完成主動直陳形 of sum
	將來完成時	excitātus + 將來主動直陳形 of sum
虛擬式		單數			複數
虛擬式		第一人稱	第二人稱	第三人稱	第一人稱	第二人稱	第三人稱
主動	現在時	excitem	excitēs	excitet	excitēmus	excitētis	excitent
	未完成過去時	excitārem	excitārēs	excitāret	excitārēmus	excitārētis	excitārent
	完成時	excitāverim, excitārim¹	excitāverīs, excitārīs¹	excitāverit, excitārit¹	excitāverīmus, excitārīmus¹	excitāverītis, excitārītis¹	excitāverint, excitārint¹
	過去完成時	excitāvissem, excitāssem¹	excitāvissēs, excitāssēs¹	excitāvisset, excitāsset¹	excitāvissēmus, excitāssēmus¹	excitāvissētis, excitāssētis¹	excitāvissent, excitāssent¹
被動	現在時	exciter	excitēris, excitēre	excitētur	excitēmur	excitēminī	excitentur
	未完成過去時	excitārer	excitārēris, excitārēre	excitārētur	excitārēmur	excitārēminī	excitārentur
	完成時	excitātus + 現在主動虛擬形 of sum
	過去完成時	excitātus + 未完成主動虛擬形 of sum
命令式		單數			複數
命令式		第一人稱	第二人稱	第三人稱	第一人稱	第二人稱	第三人稱
主動	現在時	—	excitā	—	—	excitāte	—
主動	將來時	—	excitātō	excitātō	—	excitātōte	excitantō
被動	現在時	—	excitāre	—	—	excitāminī	—
被動	將來時	—	excitātor	excitātor	—	—	excitantor
非定形		主動			被動
非定形		現在時	完成時	將來時	現在時	完成時	將來時
不定式		excitāre	excitāvisse, excitāsse¹	excitātūrum esse	excitārī	excitātum esse	excitātum īrī
分詞		excitāns	—	excitātūrus	—	excitātus	excitandus
動詞性名詞		動名詞				目的分詞
		屬格	與格	賓格	奪格	賓格	奪格
		excitandī	excitandō	excitandum	excitandō	excitātum	excitātū

¹至少有一個罕見的詩歌省音完成時形式有文獻記載。

派生詞彙

excitatio

派生語彙

意大利-羅曼語支：
- 加盧拉語: sciutà
- 那不勒斯語: scetare
- 薩薩里語: isceddà, isciddà
- 西西里語: scitare (卡拉布里亞)
撒丁語：
- 坎皮達諾方言: schidai
- 洛古多羅方言: ischidare
- 努奧羅方言: ischitare
南高盧-羅曼語支：
- 古奧克語: esedar
通俗拉丁語：
- ⇒ *dēexcitō （至此查閱更多衍生詞彙）
→ 加泰羅尼亞語: excitar
→ 英語: excite
→ 世界語: eksciti
→ 法語: exciter
→ 弗留利語: ecitâ
→ 加利西亞語: excitar
→ 意大利語: eccitare
→ 皮埃蒙特語: ecité
→ 葡萄牙語: excitar
→ 羅馬尼亞語: excita
→ 西班牙語: excitar

參考資料

excito in Charlton T. Lewis & Charles Short, A Latin Dictionary, Oxford: Clarendon Press, 1879
“excito”, in Charlton T. Lewis (1891年) An Elementary Latin Dictionary，New York：Harper & Brothers
excito在Gaffiot, Félix (1934年) Dictionnaire illustré Latin-Français (拉丁語-法語詳解詞典)，Hachette中的內容
Carl Meissner; Henry William Auden (1894年) Latin Phrase-Book‎^[1]，London：Macmillan and Co.
- to make up, stir up a fire: ignem excitare (pro Mur. 25. 51)
- to rouse, wake some one: (e) somno excitare, dormientem excitare
- to elicit loud applause: clamores (coronae) facere, excitare
- to excite emotion: motus excitare in animo (opp. sedare, exstinguere)
- to put a man in a pleasurable frame of mind: animum alicuius ad laetitiam excitare
- to inspire the spiritless and prostrate with new vigour: excitare animum iacentem et afflictum (opp. frangere animum)
- to awaken new hope in some one: ad spem aliquem excitare, erigere
- to rouse a person's suspicions: suspicionem movere, excitare, inicere, dare alicui
- to rouse in some one an enthusiasm for virtue: excitare aliquem ad virtutem
- to arouse some one's lust: libidinem alicuius excitare
- to summon some one from the dead: aliquem ab inferis or a mortuis evocare, excitare (passive ab inferis exsistere)
- to build a tower: turrim excitare, erigere, facere
- to cause a war: bellum facere, movere, excitare
- to incite to valour: ad virtutem excitare, cohortari (or simply adhortari, cohortari)
excito in Ramminger, Johann (访问于16 July 2016) Neulateinische Wortliste: Ein Wörterbuch des Lateinischen von Petrarca bis 1700‎^[2]，pre-publication website, 2005-2016
von Wartburg, Walther (1928–2002年)，“excitare”，Französisches Etymologisches Wörterbuch (德語)，第 3 卷，第 273 頁

葡萄牙語

動詞

excito

excitar 的第一人稱單數現在時直陳式

西班牙語

動詞

excito

excitar 的第一人稱單數現在時直陳式