qalxmaq

维基词典，自由的多语言词典

阿塞拜疆语[编辑]

其他字母
西里尔字母 галхмаг
波斯-阿拉伯字母 قالخماق

词源[编辑]

源自原始突厥语 *kalï- (“升起”)[1]。

同源词

古回鹘语 [script needed] (kalı-, “升到空中”), 喀喇汗语 [script needed] (kalɨ̄māk, “跳跃”), 土耳其语 kalkmak (“上升”), 巴什基尔语 ҡалҡыу (qalqïw, “升起”), 哈萨克语 қалқу (qalqu, “升”), 吉尔吉斯语 калкуу (kalkuu, “飘浮”), 南阿尔泰语 калыыр (kalïïr, “跳跃”), 鞑靼语 калку (qalku, “升起”), 土库曼语 galkmak (“升起”), 图瓦语 халыыр (halıır, “跳，跑”), 乌兹别克语 qalqmoq (“升起，跳，肿”), 雅库特语 кылый (kılıy, “单脚跳”)

发音[编辑]

  • 国际音标(帮助)：[ɡɑɫχˈmɑχ]
  • 断字：qalx‧maq
  • 音频 (巴库)（文档）

动词[编辑]

qalxmaq

  1. (不及物) 站起
    • 2004, Vüsal Hüseynzadə, “Dərinliklərə səfər”, 出自 Peyğəmbərlərin həyatı‎[1], Faiz, translationKamal al-Haydari所著的原著, Dənizdə，页号 104:
      Saleh birdən ayağa qalxdı və barmağını dağın bir nöqtəsinə tərəf uzatdı
      Saleh 突然站起来，用手指著山顶。
    Müəllim gəldi, şagirdlər ayağa qalxdılar.
    老师进门，学生们站起来。
    Bizdə olan ənənəyə görə, özündən yaşlı bir insan otağa daxil olanda, adam ayağa qalxmalıdır.
    根据我们的传统，长辈进房间时，你应该站起来。
    ayağa qalxmaq ― 站起来
    birdən-birə qalxmaq ― 突然站起来
    近义词： durmaq
    反义词： oturmaq、əyləşmək
  2. (不及物) 向上，垂直移动
    • 2011 4月 9, Kayzen.az‎[2]:
      Lakin növbəti mərtəbəyə qalxmaq istəyi ona burda dayanmağa imkan vermədi və o, altıncı mərtəbəyə qalxdı
      但是，想上到第六层的渴望没有让她停在这里，她上到了第六层。
    evin damına qalxmaq. ― 上屋顶
    反义词： düşmək
  3. (不及物) 登上
    dağın başına qalxmaq ― 登上山顶
    近义词： çıxmaq、yüksəlmək
    反义词： enmək、düşmək
  4. (不及物) （从生病的状态）恢复，痊愈
    Qoca kişinin ürəyi zəif idi, daha qalxası deyildi. ― 老人心脏不好，可能没法再恢复了。
    近义词： sağalmaq
    反义词： xəstələmək、pisləşmək
  5. (不及物) 增加
    Xəstənin bədən hərarəti qalxır.
    病人的体温上升。
    Xəstə uşağın qızdırması qalxdı.
    患儿发烧了。
    Buralarda havanın istiliyi 25 dərəcədən yuxarı qalxmır, yay vaxtı belə.
    夏天，这里的气温也不会超过25度。
  6. (不及物，比喻义) 抵抗，反抗，争取
    Müharibənin ən qızğın çağında, şəhərin əhalisi onun müdafiəsinə qalxdılar.
    战争最紧张的时候，城内人民都起来抵抗。
    1916 ildə İrlandiya xalqı ölkəsinin Britaniya işğalına qarşı qalxmışdı.
    1916年，爱尔兰人民起义反抗英国统治。
    Geniş xalq kütlələri xaricə ucuz gəlib getmək imkanı əldə etmək uğrunda mübarəzəyə qalxacaqdır.
    许多人都争取拿到低价出国的名额。
    Qardaş qardaşa qarşı qalxacaq.
    兄弟阋墙
  7. (不及物) 起飞
    Təyyarə qalxanda, mən artıq yuxuya getmişdim.
    飞机起飞的时候，我已经睡着了。
    反义词： enmək (“降落”)
  8. (不及物) 涨价
    Benzin yenə qalxdı.
    油价又涨了。
    近义词： bahalaşmaq
    反义词： düşmək、ucuzlaşmaq
  9. (不及物) 突然开始
    • 2004, Kamal al-Haydari, “Dərinliklərə səfər”, 出自 Peyğəmbərlərin həyatı‎[3], Faiz, translationVüsal Hüseynzadə所著的原著, Dənizdə，页号 104:
      Dənizin ortasına çatdıqda isə güclü küləklər əsdi və dalğalar qalxdı.
      到海中间的时候，狂风大作，波涛汹涌。
    Birdən-birə külək qalxdı.
    突然起了一阵风。
    Siyasətçi otağa girdikdən sonra elə səs-küy qalxdı ki, heç nə eşitmək olmurdu.
    政治家进来的时候，房间里起了一阵很大的噪声，什么都听不见。

变位[编辑]

qalxmaq的变位
肯定
主语非过去分词 qalxan
主语过去分词 qalxmış
主语将来确定分词 qalxacaq
非主语分词 (mənim +) qalxdığım (sənin +) qalxdığın (属施 +) qalxdığı (bizim +) qalxdığımız (sizin +) qalxdığınız (属施 +) qalxdığı 或 qalxdıqları
qalxıb
一般时间分词 qalxanda
强化分词 qalxdıqca
特定时间分词 qalxarkən
情态分词 qalxaraq
不定式 qalxmaq
单数 复数
第一 第二 第三 第一 第二 第三
直陈 现在 一般 qalxıram qalxırsan qalxır qalxırıq qalxırsınız qalxırlar
完成1 qalxmışam qalxmısan,
qalxmışsan* 		qalxmışdır qalxmışıq qalxmısınız,
qalxmışsınız* 		qalxmışlar
完成2 – qalxıbsan qalxıb(dır) – qalxıbsınız qalxıb(dır)lar
过去 一般 qalxdım qalxdın qalxdı qalxdıq qalxdınız qalxdılar
连续 qalxırdım qalxırdın qalxırdı qalxırdıq qalxırdınız qalxırdılar
完成 qalxmışdım qalxmışdın qalxmışdı qalxmışdıq qalxmışdınız qalxmışdılar
将来 确定 qalxacağam qalxacaqsan qalxacaq qalxacağıq qalxacaqsınız qalxacaqlar
不定 qalxaram qalxarsan qalxar qalxarıq qalxarsınız qalxarlar
过去将来 确定 qalxacaqdım qalxacaqdın qalxacaqdı qalxacaqdıq qalxacaqdınız qalxacaqdılar
不定 qalxardım qalxardın qalxardı qalxardıq qalxardınız qalxardılar
条件 现在 qalxsam qalxsan qalxsa qalxsaq qalxsanız qalxsalar
过去 qalxsaydım qalxsaydın qalxsaydı qalxsaydıq qalxsaydınız qalxsaydılar
虚拟 qalxam qalxasan qalxa qalxaq qalxasınız qalxalar
劝励 qalxasıyam qalxasısan qalxası qalxasıyıq qalxasısınız qalxasılar
强制 现在 qalxmalıyam qalxmalısan qalxmalı qalxmalıyıq qalxmalısınız qalxmalılar
过去 qalxmalıydım qalxmalıydın qalxmalıydı qalxmalıydıq qalxmalıydınız qalxmalıydılar
证据 现在 qalxırmışam qalxırmışsan qalxırmış qalxırmışıq qalxırmışsınız qalxırmışlar
过去 qalxıbmışam qalxıbmışsan qalxıbmış qalxıbmışıq qalxıbmışsınız qalxıbmışlar
祈使 qalxım qalx qalxsın qalxaq,
qalxalım* 		qalxın qalxsınlar
否定
主语非过去分词 qalxmayan
主语过去分词 qalxmamış
主语将来确定分词 qalxmayacaq
非主语分词 (mənim +) qalxmadığım (sənin +) qalxmadığın (属施 +) qalxmadığı (bizim +) qalxmadığımız (sizin +) qalxmadığınız (属施 +) qalxmadığı 或 qalxmadıqları
动副词 qalxmayıb
一般时间分词 qalxmayanda
强化分词 qalxmadıqca
特定时间分词 qalxmayarkən
情态分词 qalxmayaraq
不定式 qalxmamaq
单数 复数
第一 第二 第三 第一 第二 第三
直陈 现在 一般 qalxmıram qalxmırsan qalxmır qalxmırıq qalxmırsınız qalxmırlar
完成1 qalxmamışam qalxmamısan,
qalxmamışsan* 		qalxmamış qalxmamışıq qalxmamısınız,
qalxmamışsınız* 		qalxmamışlar
完成2 – qalxmayıbsan qalxmayıb(dır) – qalxmayıbsınız qalxmayıb(dır)lar
过去 一般 qalxmadım qalxmadın qalxmadı qalxmadıq qalxmadınız qalxmadılar
连续 qalxmırdım qalxmırdın qalxmırdı qalxmırdıq qalxmırdınız qalxmırdılar
完成 qalxmamışdım qalxmamışdın qalxmamışdı qalxmamışdıq qalxmamışdınız qalxmamışdılar
将来 确定 qalxmayacağam qalxmayacaqsan qalxmayacaq qalxmayacağıq qalxmayacaqsınız qalxmayacaqlar
不定 qalxmaram qalxmarsan,
qalxmazsan 		qalxmaz qalxmarıq qalxmarsınız, qalxmazsınız qalxmazlar
过去将来 确定 qalxmayacaqdım qalxmayacaqdın qalxmayacaqdı qalxmayacaqdıq qalxmayacaqdınız qalxmayacaqdılar
不定 qalxmazdım qalxmazdın qalxmazdı qalxmazdıq qalxmazdınız qalxmazdılar
条件 现在 qalxmasam qalxmasan qalxmasa qalxmasaq qalxmasanız qalxmasalar
过去 qalxmasaydım qalxmasaydın qalxmasaydı qalxmasaydıq qalxmasaydınız qalxmasaydılar
虚拟 qalxmayam qalxmayasan qalxmaya qalxmayaq qalxmayasınız qalxmayalar
劝励 qalxmayasıyam qalxmayasısan qalxmayası qalxmayasıyıq qalxmayasısınız qalxmayasılar
强制 现在 qalxmamalıyam qalxmamalısan qalxmamalı qalxmamalıyıq qalxmamalısınız qalxmamalılar
过去 qalxmamalıydım qalxmamalıydın qalxmamalıydı qalxmamalıydıq qalxmamalıydınız qalxmamalıydılar
证据 现在 qalxmayırmışam qalxmayırmışsan qalxmayırmış qalxmayırmışıq qalxmayırmışsınız qalxmayırmışlar
过去 qalxmayıbmışam qalxmayıbmışsan qalxmayıbmış qalxmayıbmışıq qalxmayıbmışsınız qalxmayıbmışlar
祈使 qalxmayım qalxma qalxmasın qalxmayaq
qalxmayalım* 		qalxmayın qalxmasınlar
潜在否定
主语非过去分词 qalxammayan
主语将来确定分词 qalxammayacaq
非主语分词 (mənim +) qalxammadığım (sənin +) qalxammadığın (属施 +) qalxammadığı (bizim +) qalxammadığımız (sizin +) qalxammadığınız (属施 +) qalxammadığı 或 qalxammadıqları
动副词 qalxammayıb
一般时间分词 qalxammayanda
强化分词 qalxammadıqca
特定时间分词 qalxammayarkən
情态分词 qalxammayaraq
不定式 qalxammamaq
单数 复数
第一 第二 第三 第一 第二 第三
直陈 现在 一般 qalxammıram qalxammırsan qalxammır qalxammırıq qalxammırsınız qalxammırlar
完成1 qalxammamışam qalxammamısan,
qalxammamışsan* 		qalxammamışdır qalxammamışıq qalxammamısınız,
qalxammamışsınız* 		qalxammaşmılar
完成2 – qalxammayıbsan qalxammayıb(dır) – qalxammayıbsınız qalxammayıb(dır)lar
过去 一般 qalxammadım qalxammadın qalxammadı qalxammadıq qalxammadınız qalxammadılar
连续 qalxammırdım qalxammırdın qalxammırdı qalxammırdıq qalxammırdınız qalxammırdılır
完成 qalxammamışdım qalxammamışdın qalxammamışdı qalxammamışdıq qalxammamışdınız qalxammamışdılar
将来 确定 qalxammayacağam qalxammayacaqsan qalxammayacaq qalxammayacağıq qalxammayacaqsınız qalxammayacaqlar
不定 qalxammaram qalxammarsan,
qalxammazsan 		qalxammaz qalxammarıq qalxammarsınız,
qalxammazsınız 		qalxammazlar
过去将来 确定 qalxammayacaqdım qalxammayacaqdın qalxammayacaqdı qalxammayacaqdıq qalxammayacaqdınız qalxammayacaqdılar
不定 qalxammazdım qalxammazdın qalxammazdı qalxammazdıq qalxammazdınız qalxammazdılar
条件 现在 qalxammasam qalxammasan qalxammasa qalxammasaq qalxammasanız qalxammasalar
过去 qalxammasaydım qalxammasaydın qalxammasaydı qalxammasaydıq qalxammasaydınız qalxammasaydılar
虚拟 qalxammayam qalxammayasan qalxammaya qalxammayaq qalxammayasınız qalxammayalar
祈使 qalxammayım qalxamma qalxammasın qalxammayaq qalxammayın qalxammasınlar
注：部分变位形式可能只是假设，并非每一种变位形式都确实存在。
* 旧式或高语域

派生词[编辑]

参考资料[编辑]

  1. ↑ Starostin, Sergei; Dybo, Anna; Mudrak, Oleg (2003), “*Kạl(ɨ)-”, Etymological dictionary of the Altaic languages (Handbuch der Orientalistik; VIII.8), Leiden, New York, Köln: E.J. Brill
取自“https://zh.wiktionary.org/w/index.php?title=qalxmaq&oldid=6094550”