शत
梵語[編輯]
詞源[編輯]
來自原始印歐語 *ćata, 來自原始印歐語 *ḱm̥tóm。同源包括阿維斯陀語 𐬯𐬀𐬙𐬀 (sata), 古希臘語 ἑκατόν (hekatón), 拉丁語 centum 和古英語 hundred (英語 hundred).
數詞[編輯]
शत (śatá) 〈中〉, 罕見 〈陽〉, 在複合詞結尾處 〈陰〉(ī)
- 〈基數詞〉 hundred(一百), 用作數字，比如:
- एकाधिकं शतम् (ekā*dhikaṃ śatam) 或 एकशतम् (eka-śatam) — a hundred one, 101
- विंशत्यधिकं शतम् (viṃśaty-adhikaṃ śatam) 或 विंशं शतम् (viṃśaṃ śatam) — a hundred twenty, 120
- शते (śate) 或 द्वे शते (dve śate) 或 द्विशतम् (dvi-śatam) 或 शतद्वयम् (śata-dvayam) — 200
- त्रीणि शतानि (trīṇi śatāni) 或 त्रिशतानि (tri-śatāni) 或 शतत्रयम् (śata-trayam) — 300
- षट्शतम् (ṣaṭ-śatam) — 600
- 或在複合詞中成為序數
- द्विशत (dvi-śata) — the 200th
- द्विकं शतम् (dvikaṃ śatam), त्रिकं शतम् (trikaṃ śatam) — 2, 3 per cent
- शतात्पर (śatātpara) — beyond a hundred, exceeding 100
- 增加的計數對象要麼是屬格，要麼是同 śata 相同的格，要麼在複合詞的開始處
- शतम् पितरः (śatam pitaraḥ) 或 शतम् पितॄणाम् (śatam pitṝṇām) 或 पितृशतम् (pitṛ-śatam) — a hundred ancestors
- śatam 罕見的被用作不變形詞，和一個工具格的詞一起
-
- एषायुक्त परावतः सूर्यस्योदयनादधि |
- शतं रथेभिः सुभगोषा इयं वि यात्यभि मानुषान ||
- eṣāyukta parāvataḥ sūryasyodayanādadhi |
- śataṃ rathebhiḥ subhaghoṣā iyaṃ vi yātyabhi mānuṣān ||
- This Dawn hath yoked her steeds afar, beyond the rising of the Sun:
- Borne on a hundred chariots she, auspicious Dawn, advances on her way to Men.
-
- 罕見的出現為複數的陽性形式比如 पञ्चशता रथान् (pañca-śatā rathān)
- 並且 śata 〈中〉 罕見的出現在下面種類的複合詞中:
- चतुर्वर्षशतम् (catur-varṣa-śatam) 或 चतुर्वर्षशतानि (catur-varṣa-śatamtāni) — 400 years
- 任何非常大的數
- शतपत्त्र (śata-pattra) — a hundred leaves etc.
變格[編輯]
| शत 的中性 a-詞幹變格 | |||
|---|---|---|---|
| 主格單數 | शतम् (śatam) | ||
| 屬格單數 | शतस्य (śatasya) | ||
| 單數 | 雙數 | 複數 | |
| 主格 | शतम् (śatam) | शते (śate) | शतानि (śatāni) |
| 呼格 | शत (śata) | शते (śate) | शतानि (śatāni) |
| 賓格 | शतम् (śatam) | शते (śate) | शतानि (śatāni) |
| 工具格 | शतेन (śatena) | शताभ्याम् (śatābhyām) | शतैः (śataiḥ) |
| 與格 | शताय (śatāya) | शताभ्याम् (śatābhyām) | शतेभ्यः (śatebhyaḥ) |
| 離格 | शतात् (śatāt) | शताभ्याम् (śatābhyām) | शतेभ्यः (śatebhyaḥ) |
| 屬格 | शतस्य (śatasya) | शतयोः (śatayoḥ) | शतानाम् (śatānām) |
| 位格 | शते (śate) | शतयोः (śatayoḥ) | शतेषु (śateṣu) |
| शत 的陽性 a-詞幹變格 | |||
|---|---|---|---|
| 主格單數 | शतः (śataḥ) | ||
| 屬格單數 | शतस्य (śatasya) | ||
| 單數 | 雙數 | 複數 | |
| 主格 | शतः (śataḥ) | शतौ (śatau) | शताः (śatāḥ) |
| 呼格 | शत (śata) | शतौ (śatau) | शताः (śatāḥ) |
| 賓格 | शतम् (śatam) | शतौ (śatau) | शतान् (śatān) |
| 工具格 | शतेन (śatena) | शताभ्याम् (śatābhyām) | शतैः (śataiḥ) |
| 與格 | शताय (śatāya) | शताभ्याम् (śatābhyām) | शतेभ्यः (śatebhyaḥ) |
| 離格 | शतात् (śatāt) | शताभ्याम् (śatābhyām) | शतेभ्यः (śatebhyaḥ) |
| 屬格 | शतस्य (śatasya) | शतयोः (śatayoḥ) | शतानाम् (śatānām) |
| 位格 | शते (śate) | शतयोः (śatayoḥ) | शतेषु (śateṣu) |
| शत 的陰性 ī-詞幹變格 | |||
|---|---|---|---|
| 主格單數 | शती (śatī) | ||
| 屬格單數 | शत्याः (śatyāḥ) | ||
| 單數 | 雙數 | 複數 | |
| 主格 | शती (śatī) | शत्यौ (śatyau) | शत्यः (śatyaḥ) |
| 呼格 | शति (śati) | शत्यौ (śatyau) | शत्यः (śatyaḥ) |
| 賓格 | शतीम् (śatīm) | शत्यौ (śatyau) | शतीः (śatīḥ) |
| 工具格 | शत्या (śatyā) | शतीभ्याम् (śatībhyām) | शतीभिः (śatībhiḥ) |
| 與格 | शत्यै (śatyai) | शतीभ्याम् (śatībhyām) | शतीभ्यः (śatībhyaḥ) |
| 離格 | शत्याः (śatyāḥ) | शतीभ्याम् (śatībhyām) | शतीभ्यः (śatībhyaḥ) |
| 屬格 | शत्याः (śatyāḥ) | शत्योः (śatyoḥ) | शतीनाम् (śatīnām) |
| 位格 | शत्याम् (śatyām) | शत्योः (śatyoḥ) | शतीषु (śatīṣu) |
引用[編輯]
- Monier Williams (1899), 「शत」, A Sanskrit–English Dictionary, […], new版, Oxford: At the Clarendon Press, OCLC 458052227, 頁1048