πρῶτος

参见：πρωτός 和 πρώτος

古希腊语

古希腊语序数词

<  –	αʹ	βʹ  >
基数词：εἷς (heîs)     副数词：ἅπαξ (hápax)

其他形式

• πρᾶτος (prâtos) — 多利亚

词源

传统上认为是πρό (pró, “之前”)的最高级（对比πρότερος (próteros)），但不清楚是如何略音的。也可能来自原始印欧语 *pr̥H- 或 *per-，与立陶宛语 pirmas、梵语 पूर्व (pūrva)、阿维斯陀语 𐬞𐬀𐬎𐬭𐬬𐬀 (paurva)等同源。不过以上两种情况，ω (ō)形和ᾱ (ā)形都很难和谐。

还有一种较新的假说，认为阿提卡和多利安方言继承自原始希腊语 *pro-atos。

发音

 

• 国际音标^(帮助)：/prɔ̂ː.tos/ → /ˈpro.tos/ → /ˈpro.tos/

• (公元前5世纪，阿提卡) 国际音标^(帮助)：/prɔ̂ː.tos/
• (公元前1世纪，埃及) 国际音标^(帮助)：/ˈpro.tos/
• (公元4世纪，通用希腊语) 国际音标^(帮助)：/ˈpro.tos/
• (公元10世纪，拜占庭) 国际音标^(帮助)：/ˈpro.tos/
• (公元15世纪，君士坦丁堡) 国际音标^(帮助)：/ˈpro.tos/

形容词

πρῶτος (prôtos) m (阴性 πρώτη，中性 πρῶτον); 第一类/第二类

1. 第一
2. 最早的
3. 最突出的，最重要的
4. (数学) 质数的

变格

πρῶτος；πρώτη；πρῶτον的第一、第二类变格（阿提卡）

数		单数				双数				复数
格/性		阳性	阴性	中性		阳性	阴性	中性		阳性	阴性	中性
主格		πρῶτος prôtos	πρώτη prṓtē	πρῶτον prôton		πρώτω prṓtō	πρώτᾱ prṓtā	πρώτω prṓtō		πρῶτοι prôtoi	πρῶται prôtai	πρῶτᾰ prôta
属格		πρώτου prṓtou	πρώτης prṓtēs	πρώτου prṓtou		πρώτοιν prṓtoin	πρώταιν prṓtain	πρώτοιν prṓtoin		πρώτων prṓtōn	πρώτων prṓtōn	πρώτων prṓtōn
与格		πρώτῳ prṓtōi	πρώτῃ prṓtēi	πρώτῳ prṓtōi		πρώτοιν prṓtoin	πρώταιν prṓtain	πρώτοιν prṓtoin		πρώτοις prṓtois	πρώταις prṓtais	πρώτοις prṓtois
宾格		πρῶτον prôton	πρώτην prṓtēn	πρῶτον prôton		πρώτω prṓtō	πρώτᾱ prṓtā	πρώτω prṓtō		πρώτους prṓtous	πρώτᾱς prṓtās	πρῶτᾰ prôta
呼格		πρῶτε prôte	πρώτη prṓtē	πρῶτον prôton		πρώτω prṓtō	πρώτᾱ prṓtā	πρώτω prṓtō		πρῶτοι prôtoi	πρῶται prôtai	πρῶτᾰ prôta
派生形式		副词				比较级				最高级
		πρῶτον / πρῶτᾰ / πρώτως prôton / prôta / prṓtōs				—				—
注意：		此表中给出的是阿提卡式变格。其他方言的变格，请参见Appendix:古希腊语方言变格。

πρῶτος；πρώτη；πρῶτον的第一、第二类变格（史诗）

数		单数				双数				复数
格/性		阳性	阴性	中性		阳性	阴性	中性		阳性	阴性	中性
主格		πρῶτος prôtos	πρώτη prṓtē	πρῶτον prôton		πρώτω prṓtō	πρώτᾱ prṓtā	πρώτω prṓtō		πρῶτοι prôtoi	πρῶται prôtai	πρῶτᾰ prôta
属格		πρώτου / πρωτοῖο / πρώτοιο / πρωτόο / πρώτοο prṓtou / prōtoîo / prṓtoio / prōtóo / prṓtoo	πρώτης prṓtēs	πρώτου / πρωτοῖο / πρώτοιο / πρωτόο / πρώτοο prṓtou / prōtoîo / prṓtoio / prōtóo / prṓtoo		πρώτοιῐν prṓtoiin	πρώταιν / πρώταιῐν / πρώτῃῐν prṓtai(i)n / prṓtēiin	πρώτοιῐν prṓtoiin		πρώτων prṓtōn	πρωτᾱ́ων / πρωτέ͜ων / πρωτῶν prōtā́ōn / prōté͜ōn / prōtôn	πρώτων prṓtōn
与格		πρώτῳ prṓtōi	πρώτῃ prṓtēi	πρώτῳ prṓtōi		πρώτοιῐν prṓtoiin	πρώταιν / πρώταιῐν / πρώτῃῐν prṓtai(i)n / prṓtēiin	πρώτοιῐν prṓtoiin		πρώτοισῐ / πρώτοισῐν / πρώτοις prṓtoisi(n) / prṓtois	πρώτῃσῐ / πρώτῃσῐν / πρώτῃς / πρώταις prṓtēisi(n) / prṓtēis / prṓtais	πρώτοισῐ / πρώτοισῐν / πρώτοις prṓtoisi(n) / prṓtois
宾格		πρῶτον prôton	πρώτην prṓtēn	πρῶτον prôton		πρώτω prṓtō	πρώτᾱ prṓtā	πρώτω prṓtō		πρώτους prṓtous	πρώτᾱς prṓtās	πρῶτᾰ prôta
呼格		πρῶτε prôte	πρώτη prṓtē	πρῶτον prôton		πρώτω prṓtō	πρώτᾱ prṓtā	πρώτω prṓtō		πρῶτοι prôtoi	πρῶται prôtai	πρῶτᾰ prôta
派生形式		副词				比较级				最高级
		πρῶτον / πρῶτᾰ / πρώτως prôton / prôta / prṓtōs				—				—
注意：		阿提卡以外的方言are not well attested. 有些形式只是推测，请谨慎使用。

反义词

• (时间)： ἔσχᾰτος (éskhatos, “最后的”)

派生词汇

• ἑβδομηκοστόπρωτος (hebdomēkostóprōtos, “第七十一”) (拜占庭希腊语)
• πάμπρωτος (pámprōtos)
• πρωτολόγος (prōtológos)

派生语汇

• 希腊语: πρώτος (prótos)
• 马里乌波尔希腊语: про́тос (prótos)
• → 英语: proto-
• → 法语: proto-
• → 意大利语: proto-
• → 拉脱维亚语: proto-
• → 西班牙语: proto-

参考资料

• “πρῶτος”, in Liddell & Scott (1940) A Greek–English Lexicon, Oxford: Clarendon Press
• “πρῶτος”, in Autenrieth, Georg (1891) A Homeric Dictionary for Schools and Colleges, New York: Harper and Brothers
• Bailly, Anatole (1935) Le Grand Bailly: Dictionnaire grec-français, Paris: Hachette
• Bauer, Walter et al. (2001) A Greek–English Lexicon of the New Testament and Other Early Christian Literature, 3版, 芝加哥: 芝加哥大学出版社
• πρῶτος in Cunliffe, Richard J. (1924) A Lexicon of the Homeric Dialect: Expanded Edition, Norman: University of Oklahoma Press, 出版于1963
• “πρῶτος”, in Slater, William J. (1969) Lexicon to Pindar, Berlin: Walter de Gruyter
• G4413, Strong, James (1979) Strong’s Exhaustive Concordance to the Bible
• Woodhouse, S. C. (1910) English–Greek Dictionary: A Vocabulary of the Attic Language‎^[1], London: Routledge & Kegan Paul Limited.
  • champion idem, page 123.
  • chief idem, page 129.
  • elementary idem, page 265.
  • first idem, page 323.
  • foremost idem, page 336.
  • front idem, page 346.
  • head idem, page 389.
  • initial idem, page 441.
  • leading idem, page 482.
  • main idem, page 508.
  • original idem, page 579.
  • primal idem, page 640.
  • primary idem, page 640.
  • prime idem, page 640.
  • primordial idem, page 641.
  • principal idem, page 641.
  • rudimentary idem, page 724.
  • supreme idem, page 842.
  • top idem, page 881.
• Beekes, Robert S. P. (2010) Etymological Dictionary of Greek (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 10), with the assistance of Lucien van Beek, Leiden, Boston: Brill, ISBN 9789004174207