հայր
亞美尼亞語[編輯]
其他形式[編輯]
- հեր (her) (口語, 方言)
詞源[編輯]
借自古典亞美尼亞語 հայր (hayr)。繼承詞為հեր (her)。
發音[編輯]
音頻 (東亞美尼亞語) （文檔）
名詞[編輯]
հայր • (hayr)
變格[編輯]
or-類，有生 (東亞美尼亞語)
| 單數 | 複數 | |||
|---|---|---|---|---|
| 主格 | հայր (hayr) | հայրեր (hayrer) | ||
| 與格 | հոր (hor) | հայրերի (hayreri) | ||
| 奪格 | հորից (horicʿ) | հայրերից (hayrericʿ) | ||
| 工具格 | հորով (horov) | հայրերով (hayrerov) | ||
| 方位格 | — | — | ||
| 定 | ||||
| 主格 | հայրը/հայրն (hayrə/hayrn) | հայրերը/հայրերն (hayrerə/hayrern) | ||
| 與格 | հորը/հորն (horə/horn) | հայրերին (hayrerin) | ||
| 第一人稱所有格 | ||||
| 主格 | հայրս (hayrs) | հայրերս (hayrers) | ||
| 與格 | հորս (hors) | հայրերիս (hayreris) | ||
| 奪格 | հորիցս (horicʿs) | հայրերիցս (hayrericʿs) | ||
| 工具格 | հորովս (horovs) | հայրերովս (hayrerovs) | ||
| 方位格 | — | — | ||
| 第二人稱所有格 | ||||
| 主格 | հայրդ (hayrd) | հայրերդ (hayrerd) | ||
| 與格 | հորդ (hord) | հայրերիդ (hayrerid) | ||
| 奪格 | հորիցդ (horicʿd) | հայրերիցդ (hayrericʿd) | ||
| 工具格 | հորովդ (horovd) | հայրերովդ (hayrerovd) | ||
| 方位格 | — | — | ||
古亞美尼亞語[編輯]
詞源[編輯]
源自原始亞美尼亞語 *hayir，源自*hatir，源自原始印歐語 *ph₂tḗr。參見հօր (hōr)、հարբ (harb)。
名詞[編輯]
հայր (hayr)
- 父親，爸爸
- հայր եւ մայր ― hayr ew mayr ― 父母，雙親
- հարք մեր ― harkʿ mer ― 祖先 (字面意思是「我們的父親們」)
- որդի ի հօրէ ― ordi i hōrē ― 從父到子
- իբրեւ զհայր ― ibrew zhayr ― 慈父般的
- ազնիւ, բարեգութ հայր ― azniw, baregutʿ hayr ― 好的、溫柔的父親
- սիրտ, գութ, սէր հօր ― sirt, gutʿ, sēr hōr ― 父親之心、溫柔、愛；父愛
- սիրել, պատուել զհայր, զօրավիգն լինել հօրին ― sirel, patuel zhayr, zōravign linel hōrin ― 愛、尊重、幫助自己的父親
- յաւելուլ առ հարս ― yawelul aṙ hars ― 死亡
- ննջեաց ընդ հարս իւր ― nnǰeacʿ ənd hars iwr ― 他和他父親一起睡覺
- հայր որդւովք բերկրեալ ― hayr ordwovkʿ berkreal ― 對孩子們感到高興的父親
- Հայր երկնաւոր, գթութեան ― Hayr erknawor, gtʿutʿean ― 仁慈的天父
- հայրն Յովսէփ ― hayrn Yovsēpʿ ― 聖若瑟
- հայր աշխարհի ― hayr ašxarhi ― 亞當 (字面意思是「世界之父」)
- բարեյիշատակ հայրն Իսահակ ― bareyišatak hayrn Isahak ― 先父伊薩克
- հայր մեր ― hayr mer ― 主禱文
- (比喻) 領導者，領袖；創立者，建立者；發明者，作者
- հայր հայրենեաց ― hayr hayreneacʿ ― 國父
- հայր ժողովրդեան ― hayr žoğovrdean ― 人民之父
- հայր աղքատաց ― hayr ağkʿatacʿ ― 窮人之父
- քերթողաց հայր ― kʿertʿoğacʿ hayr ― [亞美尼亞]文學之父（莫夫謝斯·霍列納齊）
- հայր պատմագրաց ― hayr patmagracʿ ― 歷史學之父（希羅多德）
- հայր մարդպետ ― hayr mardpet ― 大太監
- 對神職人員的稱呼
- յարգոյ հայր ― yargoy hayr ― 牧師大人
- հարք եկեղեցւոյ ― harkʿ ekeğecʿwoy ― 教父，天主教會早期宗教作家及宣教師
- հարք միանձունք ― harkʿ mianjunkʿ ― 老隱士
- հայր սուրբ ― hayr surb ― 聖父；教皇
- հայր խոստովանութեան ― hayr xostovanutʿean ― 聆聽懺悔的神父
- հոգեւոր հայր ― hogewor hayr ― 精神父親，聆聽懺悔的牧師
變格[編輯]
不規則
| 單數 | 複數 | ||
|---|---|---|---|
| 主格 | հայր (hayr) | հարք (harkʿ) | |
| 屬格 | հօր = հաւր (hōr = hawr) | հարց (harcʿ) | |
| 與格 | հօր = հաւր (hōr = hawr) | հարց (harcʿ) | |
| 賓格 | հայր (hayr) | հարս (hars) | |
| 奪格 | հօրէ = հաւրէ (hōrē = hawrē) | հարց (harcʿ) | |
| 工具格 | հարբ (harb) | հարբք (harbkʿ) | |
| 方位格 | հօր = հաւր (hōr = hawr) | հարս (hars) | |
| 複數屬格-與格形式可作հարանց (harancʿ)；複數工具格形式可作հարամբք (harambkʿ) | |||
用法說明[編輯]
本詞有以下結合形：հայր- (hayr-)、հօր- (hōr-)、հարանց- (harancʿ-)、յօր- (yōr-)。
衍生詞彙[編輯]
- աբբահայր (abbahayr)
- ամենահայր (amenahayr)
- անհայր (anhayr)
- անհայրութիւն (anhayrutʿiwn)
- աշխարհահայր (ašxarhahayr)
- աստուածահայր (astuacahayr)
- զուգահայր (zugahayr)
- թագաւորահայր (tʿagaworahayr)
- խոստովանահայր (xostovanahayr)
- կնքահայր (knkʿahayr)
- կնքահայրութիւն (knkʿahayrutʿiwn)
- համահայր (hamahayr)
- համհօրեայ (hamhōreay)
- հայրաբար (hayrabar)
- հայրաբարոյ (hayrabaroy)
- հայրաբարու (hayrabaru)
- հայրաբուղխ (hayrabuğx)
- հայրաբուն (hayrabun)
- հայրագիր (hayragir)
- հայրագրութիւն (hayragrutʿiwn)
- հայրազեղծ (hayrazeğc)
- հայրախեղդ (hayraxeğd)
- հայրախնամ (hayraxnam)
- հայրածին (hayracin)
- հայրակամ (hayrakam)
- հայրական (hayrakan)
- հայրակեր (hayraker)
- հայրակոչ (hayrakočʿ)
- հայրահալած (hayrahalac)
- հայրանամ (hayranam)
- հայրանարգ (hayranarg)
- հայրանարգու (hayranargu)
- հայրանման (hayranman)
- հայրանուն (hayranun)
- հայրանունական (hayranunakan)
- հայրաշարժ (hayrašarž)
- հայրապատուէր (hayrapatuēr)
- հայրապետ (hayrapet)
- հայրապետաբար (hayrapetabar)
- հայրապետախումբ (hayrapetaxumb)
- հայրապետական (hayrapetakan)
- հայրապետանամ (hayrapetanam)
- հայրապետանոց (hayrapetanocʿ)
- հայրապետարան (hayrapetaran)
- հայրապետութիւն (hayrapetutʿiwn)
- հայրապէս (hayrapēs)
- հայրասէր (hayrasēr)
- հայրասպան (hayraspan)
- հայրասպանութիւն (hayraspanutʿiwn)
- հայրատանջ (hayratanǰ)
- հայրատեաց (hayrateacʿ)
- հայրատունկ (hayratunk)
- հայրատուր (hayratur)
- հայրափափաք (hayrapʿapʿakʿ)
- հայրենադիր (hayrenadir)
- հայրենազիրկ (hayrenazirk)
- հայրենազուրկ (hayrenazurk)
- հայրենական (hayrenakan)
- հայրենակատար (hayrenakatar)
- հայրենասէր (hayrenasēr)
- հայրենատուր (hayrenatur)
- հայրենաւանդ (hayrenawand)
- հայրենեան (hayrenean)
- հայրենի (hayreni)
- հայրիկ (hayrik)
- հայրութիւն (hayrutʿiwn)
- հայրունակ (hayrunak)
- հայրօրէն (hayrōrēn)
- հայրօրէնաբար (hayrōrēnabar)
- հարանցամոյն (harancʿamoyn)
- հոմահայր (homahayr)
- հօրաբարոյ (hōrabaroy)
- հօրածին (hōracin)
- հօրական (hōrakan)
- հօրամոյն (hōramoyn)
- հօրաքեռորդի (hōrakʿeṙordi)
- հօրաքոյր (hōrakʿoyr)
- հօրեղբայր (hōreğbayr)
- հօրեղբօրորդի (hōreğbōrordi)
- հօրորդի (hōrordi)
- հօրորդութիւն (hōrordutʿiwn)
- հօրքոյր (hōrkʿoyr)
- մարգարէահայր (margarēahayr)
- միահայր (miahayr)
- նախահայր (naxahayr)
- նախահայրեան (naxahayrean)
- որդեհայրութիւն (ordehayrutʿiwn)
- որդեհօրութիւն (ordehōrutʿiwn)
- սանահայր (sanahayr)
- սկզբնահայր (skzbnahayr)
- քաջահայր (kʿaǰahayr)
- քերթողահայր (kʿertʿoğahayr)
- քրիստոսահայր (kʿristosahayr)
相關詞彙[編輯]
- յօրայ (yōray)
派生語彙[編輯]
參考資料[編輯]
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), 「հայր」, Hayerēn armatakan baṙaran [Dictionary of Armenian Root Words] (亞美尼亞語), 2nd edition, reprint of the original 1926–1935 seven-volume版, Yerevan: University Press
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), 「հայր」, Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (古典亞美尼亞語), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Fortson, Benjamin W. (2010) Indo-European Language and Culture: An Introduction [印歐語系與文化：緒論], 第二版, 牛津: Blackwell, 頁387, 389
- Godel, Robert (1975) An introduction to the study of classical Armenian, Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag, 頁34
- Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, 頁387
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), 「հայր」, Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy